Konsorcjum jest dość szczególnym dobrowolnym zrzeszeniem podmiotów gospodarczych, którego sposób powstawania, działalność i okres istnienia nie są nigdzie formalnie uregulowane. Oczywiście nigdzie poza umową konsorcjum, która jest tworzona i respektowana wyłącznie przez zrzeszające się podmioty.

Co to jest konsorcjum?

Innymi słowy konsorcjum to organizacja celowa, czyli powstała dla realizacji pewnych zadań i przedsięwzięć, które zaplanowała sobie jako wspólny cel, grupa podmiotów je tworząca. Okres trwania takiego zrzeszenia jest zazwyczaj uwarunkowany czasem potrzebnym na osiągnięcie rezultatu przewidzianego do uzyskania.

Jest to często przedsięwzięcie nadzwyczaj kapitałochłonne, któremu pod względem finansowym nie potrafi sprostać jeden podmiot. W celu jego realizacji tworzone jest więc konsorcjum firm, z których każda wnosi na rzecz wspólnego efektu to, do czego zobowiązała się poprzez zawarcie wzajemnej umowy. Może to być kapitał, ale może być też projekt techniczny (licencja), wkład materialny (surowce, komponenty) lub wykwalifikowana kadra.
Związane taką umową podmioty nie tworzą jednak wspólnego majątku, a wnoszą jedynie do wspólnej puli taką część własnych zasobów (materialnych, ludzkich, praw autorskich), do jakiej zobowiązuje ich umowa.

Umowa konsorcjum

Przystępując do takiego zrzeszenia, strony redagują umowę, która określać powinna poza celem i przewidywanym czasem współpracy, przede wszystkim zobowiązania i relacje wszystkich partnerów.
Umowa taka, jak już wspomniano, nie wymaga prawem narzuconej formy, a powinna koncentrować się głównie na klarownym sformułowaniu reguł konkretnej struktury, jaką powołuje się do życia zgodnie z wolą założycieli. Nie ma też żadnych ustalonych regulacji odnośnie tego, jakie podmioty mogą się w ten sposób zrzeszać.

Bywa ono partnerstwem publiczno-prywatnym – jakie powstają w celu np. budowy dróg lub tworzenia innego rodzaju infrastruktury, bądź artystyczno-biznesowym – jakie występować może w celu zorganizowania dużego projektu artystycznego. Inny jeszcze typ partnerstwa może stanowić przedsiębiorca prowadzący działalność gospodarczą jako osoba fizyczna lub kilku takich przedsiębiorców we współpracy z osobami prawnymi.
W praktyce istnieją także konsorcja bankowe lub o charakterze naukowo-badawczym.

W celu ściślejszego związania partnerów wokół wspólnej idei czy przedsięwzięcia, umowa taka może posiadać klauzule dotyczące lojalności, obowiązku wzajemnego informowania, czy o zakazie konkurencji. Istotne jest określenie w umowie zasad wzajemnego rozliczenia stron w trakcie i po zakończeniu wspólnego projektu. Ma to również znaczenie dla późniejszych rozrachunków każdego z partnerów z organami podatkowymi.

Zrzeszenie to nie ma osobowości prawnej, a więc w świetle prawa każdy z podmiotów przystępujących do takiej organizacji odpowiada sam za siebie i sam za siebie płaci podatki. Konsorcjum nie podlega obowiązkowi rejestracji w jakimkolwiek rejestrze gospodarczym i nie musi posiadać nazwy ani odrębnej siedziby. Zobacz także co ot jest przedsiębiorczość.

Relacje z otoczeniem

Członkowie konsorcjum wybierają spośród siebie lidera, który reprezentuje ich przed zleceniodawcą oraz innymi firmami zewnętrznymi. Funkcję reprezentanta zewnętrznego pełni też czasami stały pełnomocnik.
Z punktu widzenia klienta lub zleceniodawcy to jednostka pełniąca funkcje reprezentanta całego konsorcjum jest wykonawcą zadania i stanowi podmiot odpowiedzialny za realizację lub ewentualne nieprawidłowości. Konsekwentnie to lider rozlicza zlecenie i wystawia stosowną fakturę za całość realizacji.
Później, w ramach wewnętrznych rozliczeń, przychody i korzyści są dzielone na pozostałych partnerów według uzgodnionych wcześniej zasad.

Celowość tworzenia konsorcjów

Najczęstszym uzasadnieniem dla zrzeszania się podmiotów, często reprezentujących bardzo różny potencjał oraz odmienne sfery aktywności, jest jednoczenie sił i środków w celu wykorzystania tzw. efektu większej skali. Dzięki łączeniu potencjału kilku firm, zwiększają się ich szanse na uzyskanie np. zamówienia publicznego w zakresie budowy infrastruktury lub innego znaczącego przedsięwzięcia, na które żadna z tych firm nie miałaby szans w pojedynkę.

Warto zwrócić także uwagę na konsorcja eksportowe, które poprzez reprezentowanie większej skali produkcji lub możliwość zaoferowania kilku komplementarnych produktów, uzyskują większą zdolność przetargową na rynkach międzynarodowych.
Nierzadko, dzięki zwiększeniu swojego potencjału, grupa przedsiębiorców może bez kompleksów podjąć negocjacje
z potencjalnym dużym klientem, wymagającym od swojego przyszłego dostawcy równie dużych możliwości.

Tworzone są także zrzeszenia tego typu o charakterze artystycznym, które mają na celu zrealizowanie jakiegoś dużego spektaklu, widowiska lub np. festiwalu. Dzięki zaangażowaniu we wspólny cel takich partnerów jak zespoły artystów, właściciele sceny, ekipy techniczne, patroni medialni, itp, realizacja przedsięwzięcia może okazać się łatwiejsza niż w przypadku nawiązywania z każdym z nich zwykłej umowy biznesowej.